Hang Mỏ Luông còn có một tên gọi khác do người Thái Trắng đặt là Bó Luông. Bó Luông có nghĩa là mỏ nước lớn. Theo truyền thuyết vào mỗi dịp Tết Nguyên Đán, người Thái lại cùng nhau đến bắt cá ở những dòng suối sâu ở trong vùng. Trong một lần bắt cá có một người đàn bà ở bản Bó bắt được một quả trứng đến 3 lần. Sau mỗi lần thì bà lại vứt đi, đến lần thứ 4 thì bà quyết định mang quả trứng về nhà để ấp, sau đó quả trứng nở ra một con rắn. Từ khi có con rắn mọi người thấy mực nước trên những cánh đồng dâng lên. Lấy làm lạ, dân làng đem con rắn vào trong khu rừng, đi đến đâu nước dâng lên đến đấy, tạo điều kiện cho dân làng có thể khai hoang đất thành những cánh đồng phì nhiêu.

Để tỏ lòng biết ơn con rắn, dân làng đã đưa rắn lên hang Mỏ Luông và con rắn hóa rồng ở đấy.  Hàng năm vào rằm tháng Bảy âm lịch người ta thấy có hàng đàn cá bơi ra từ trong hang cho dân làng bắt. Dân làng tin rằng đàn cá chính là do con rồng đưa lại để trả ơn cho dân làng.

Hang có 4 động với độ sâu khoảng 500 m. Động thứ nhất là nơi rộng nhất với chiều dài 60 m và chiều rộng 16 m. Sau khi leo lên một chiếc thang sắt cao khoảng 10 m, du khách sẽ bước vào động thứ hai, nơi mà người dân địa phương cho là ngôi nhà của các vị thần tiên. Hình thù của các tảng đá, nhũ đá giống như các nhân vật trong câu chuyện thần thoại đã tạo nên một dải kỳ quan trong lòng núi, kỳ bí và ngoạn mục, hấp dẫn lạ thường.

Đi qua khu động thứ hai, du khách sẽ bước vào khu động thứ 3. Đây là một động lớn với diện tích khoảng 400m2 và mát mẻ hơn các động khác. Thạch nhũ từ trên vòm buông xuống như những chiếc răng cực lớn, nơi đây rất yên tĩnh. Động cuối cùng rất rộng với chiều cao 25 m, chiều dài 15 m và chiều rộng 12 m. Trong động này có rất nhiều nhũ đá, cột đá với các hình thù độc đáo. Đi xuống dưới cùng của hang có một suối nước ngầm ngày đêm đổ ra hồ Mỏ Luông trước núi.

Trong cuộc chiến tranh chống Pháp và chống Mỹ, nơi đây đẫ từng là căn cứ của quân và dân ta  dùng để họp bàn đánh giặc và làm kho chữa vũ khí và chất nổ. Vì thế dân làng đặt thêm cái tên cho hang là hang Bộ Đội.