Đi thuyền từ bến Hàm Tử, thành phố Quy Nhơn khoảng gần 2h, du khách sẽ đến Cù Lao Xanh, đến để hòa mình vào thiên nhiên và khám phá nhiều điều thú vị khác.

Ðêm đêm, từ bờ biển Quy Nhơn, phóng tầm mắt ra khơi xa, giữa hàng trăm đốm sáng lung linh tựa hoa đăng, du khách sẽ bị cuốn hút vào một ngọn đèn lúc ẩn, lúc hiện, vừa huyền diệu, vừa bí ẩn … Ðó là ngọn hải đăng Cù Lao Xanh trên đỉnh một ngọn núi ở độ cao 120m. Năm 1890, từ sự kiện một chiếc tàu thủy bị chìm vì đâm phải đá ngầm thuộc khu vực biển Quy Nhơn, người Pháp đã quyết định xây dựng ở Cù Lao Xanh một ngọn hải đăng, đặt tên là Plogam Bir. Hơn 100 năm qua, ngọn hải đăng này vẫn là người bạn thủy chung của những đoàn thuyền đánh cá từ mọi miền đất nước qua đây. Ánh sáng từ ngọn hải đăng trên Cù Lao Xanh đã là niềm tin và hy vọng của bao ngư dân trong những đêm bão biển.

Hải đăng Cù Lao Xanh là sự hòa quyện tuyệt diệu giữa hai phong cách kiến trúc gô-tich của phương Tây và kiến trúc phương Ðông. Kết cấu của hải đăng gồm 3 phần chính, phân bổ hài hòa, hợp lý. Phần chân tháp gồm 32 bậc thang được xây bằng gạch vồ; phần thân tháp hình trụ, bên trong có một cầu thang lượn hình xoắn ốc 58 bậc; và cuối cùng là ngọn đèn pha có tầm chiếu sáng 27 hải lý. Chu kỳ vòng quay của đèn là 12 giây gồm 3 tia ngắn, 1 tia dài. Tính từ chân lên đỉnh tháp, hải đăng Cù Lao Xanh cao 19m, nhưng vững chắc, kiên cố vì toàn bộ được xây bằng đá tảng lớn, tường dày hơn 1m. Ngọn hải đăng Cù Lao Xanh sừng sững hiên ngang giữa biển khơi là biểu tượng đẹp đẽ nhất cho tinh thần của người dân Cù Lao Xanh quanh năm sống chung với sóng gió biển khơi.

Bên cạnh ngọn hải đăng là khu nhà xây cho một viên quan Pháp thủa xưa, nay được dùng làm trạm hải đăng Cù Lao Xanh. Tòa nhà này gồm 2 tầng, rộng 10m, dài 40m, có 16 phòng, được xây bằng gạch vồ, tường dày tới gần nửa mét và móng nhà xây bằng đá tảng rất kiên cố. Ðặc biệt, ở đây có một hệ thống dự trữ nước mưa không bao giờ cạn. Nước mưa được hứng trên sân thượng và chảy qua hệ thống ống dẫn (có lưới lọc bụi, rác) xuống bể sâu ở tầng hầm cuối cùng thì vô cùng sạch và rất ngon.

Đứng từ trên đỉnh núi dưới chân ngọn hải đăng nhìn xuống, Cù Lao Xanh đẹp như một bức tranh với màu xanh chủ đạo trải dài từ những ngọn dừa đong đưa trong gió, lan tỏa trên những cây bàng non chạy dọc bờ biển và ngút ngát trên mặt biển mênh mang bất tận. Bãi trước là cát trắng nhìn vào đất liền, nơi cư dân trên đảo sinh sống. Còn bãi sau toàn đá là… đá. Những tảng đá khổng lồ xếp chồng lên nhau quanh năm chống chọi với gió hú và sóng gầm. Xa xa là bọt sóng và bụi nước tung lên trắng xoá cả một vùng trời biển.

Từ ngọn hải đăng, đi men xuống theo hướng tây bắc là Suối Tiên. Tên suối xuất phát từ một truyền thuyết kể rằng, xưa kia vào những đêm trăng sáng các nàng tiên trên trời hay xuống suối để du ngoạn, tắm mát và vui đùa rồi mới bay trở về trời. Có dịp tới đây, du khách hãy một lần đến tắm ở suối để cảm nhận được vị ngọt tinh khiết của nước suối và hương vị mặn mòi của biển cả phảng phất trong không khí.

Theo một con đường dài chừng 3km trải đầy hoa dại hai bên đến phía bắc của Cù Lao Xanh, du khách sẽ tha hồ ngắm nhìn những hòn đá đủ hình thù, dõi mắt theo đôi chân nhảy nhót của những chú chim biển… để thực sự tan biến vào thiên nhiên tươi đẹp. Tại đây còn có một bãi cát nhỏ rùa biển thường lên đào ổ đẻ trứng và nếu may mắn, du khách sẽ có cơ hội nhìn thấy đàn rùa con bò trên bờ cát để về với biển. Du khách nhớ đem theo cần câu để khi mỏi chân, hãy ngồi nghỉ bên ghềnh đá và buông cần câu cá hay lội nước bắt một ít ốc vú nàng. Kiếm củi rừng, nướng ngay tại chỗ… là du khách sẽ có những giây phút thư giãn vô cùng sảng khoái bên bạn bè và người thân.

Chiều về ngắm hoàng hôn trên cầu cảng, du khách sẽ không khỏi ngây ngất trước cảnh người dân đảo ngồi vá lưới bên bờ biển, những em nhỏ hồn nhiên nô đùa, giỡn sóng, và những chiếc thuyền đánh cá dập dềnh xa xa trong một buổi chiều bình yên chín đỏ.

Không biết từ bao giờ Cù Lao Xanh đã trở thành một nơi không thể bỏ qua đối với những du khách yêu thích khám phá thiên nhiên hoang dã. Họ đến để được hòa mình vào trời xanh, biển xanh và một cù lao xanh.