Trong kỷ nguyên số, trí tuệ nhân tạo (AI) đang dần thay đổi cách thức vận hành của doanh nghiệp. Từ tự động hóa quy trình đến hỗ trợ ra quyết định, AI mang đến những cơ hội chưa từng có để nâng cao hiệu quả và tăng trưởng. Tuy nhiên, sự phát triển mạnh mẽ của AI cũng đặt ra không ít thách thức, đặc biệt là nguy cơ mất việc làm cho những người không kịp thích ứng. Vậy, làm thế nào để doanh nghiệp và người lao động có thể tận dụng tối đa lợi ích của AI, đồng thời vượt qua những rào cản do nó tạo ra? Bài viết này sẽ đi sâu vào vấn đề này, dựa trên những chia sẻ từ diễn đàn Shark Tank Forum 7.

“AI Barrier” là một khái niệm mới, dùng để chỉ rào cản về kiến thức và kỹ năng mà người lao động cần vượt qua để không bị thay thế bởi AI. Nếu trình độ của bạn không theo kịp sự phát triển của AI, bạn sẽ có nguy cơ mất việc, dù cho nhà lãnh đạo có quý mến bạn đến đâu.

Theo các chuyên gia, AI có thể thay thế tới 33 trong số 37 công việc mà một kế toán viên thường làm. Điều này bao gồm các công việc như kế toán tiền lương, kế toán thanh toán, kế toán tài sản, kế toán sản xuất và nhiều hơn nữa. Chỉ còn lại bốn việc mà AI chưa thể thay thế được, đó là:

• Trả tiền (cần người xác nhận trước khi thanh toán).
• Làm việc với cơ quan thuế.
• Làm việc với cơ quan kiểm toán.
• Làm việc với các đơn vị khác trong cùng một tổ chức.

Điều này cho thấy AI đang tạo ra một cuộc cách mạng trong ngành kế toán, và những người không chịu thay đổi sẽ bị bỏ lại phía sau.

Trong lĩnh vực dịch vụ khách hàng, AI cũng đang thể hiện sức mạnh vượt trội. Một hệ thống AI có thể trả lời các câu hỏi của khách hàng trong vòng 5 giây, 24/7, với độ chính xác cao. Điều này giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí nhân sự và nâng cao trải nghiệm khách hàng.

Đối với các nhà lãnh đạo, AI có thể thay thế tới 40% công việc của một CEO thông thường và 60% công việc của một CEO trong lĩnh vực sản xuất. Điều này giúp các nhà lãnh đạo tập trung vào những công việc quan trọng hơn, như đưa ra quyết định chiến lược và xây dựng văn hóa doanh nghiệp.

Trong bối cảnh AI ngày càng phát triển, hai khái niệm “AI Engine” và “Digital Employee” (Nhân viên số) ngày càng trở nên phổ biến. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa hiểu rõ sự khác biệt giữa chúng. Theo diễn giả, AI Engine là một bước tiến vượt bậc so với AI Assistant (Trợ lý AI) truyền thống.

AI Assistant:

• Chỉ là công cụ hỗ trợ, đưa ra gợi ý hoặc thực hiện các tác vụ đơn giản theo lệnh của con người.
• Không có khả năng tự ra quyết định hoặc phản ứng linh hoạt với môi trường xung quanh.

AI Engine (Digital Employee):

• Có khả năng tự hoạt động độc lập, tự ra quyết định dựa trên các quy tắc và dữ liệu được cung cấp.
• Có thể phản ứng linh hoạt với môi trường xung quanh và tự điều chỉnh hành vi để đạt được mục tiêu.
• Thực sự là một “nhân viên số” có thể thay thế con người trong nhiều công việc.

Ví dụ, một AI Assistant có thể khuyên bạn nên mua cổ phiếu này hay bán cổ phiếu kia, nhưng một AI Engine sẽ tự động thực hiện giao dịch theo các quy tắc đã được lập trình sẵn (ví dụ: “Cứ lợi được 15% thì bán, lỗ 10% thì bán”).

Để không bị tụt lại phía sau trong cuộc đua với AI, bạn cần phải:

1. Thay đổi tư duy (Mindset): Nhận thức được tầm quan trọng của AI và sẵn sàng học hỏi những điều mới.
2. Nâng cao kỹ năng (Skillset): Học cách sử dụng các công cụ AI và phát triển những kỹ năng mà AI không thể thay thế được.
3. Hành động (Action): Bắt đầu xây dựng “AI Engine” cho doanh nghiệp của bạn.

Các nhà lãnh đạo cần phải có tầm nhìn xa và xác định được những công việc nào trong doanh nghiệp có thể được thực hiện bởi AI, và những công việc nào cần đến con người. Từ đó, đưa ra các quyết định tuyển dụng và đào tạo phù hợp.

Người lao động cần phải liên tục học hỏi và nâng cao kỹ năng của mình để đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động. Thay vì chỉ biết sử dụng Word, Excel, PowerPoint, bạn cần phải học cách sử dụng các công cụ AI và phát triển những kỹ năng mềm như tư duy độc lập, năng lực phản biện, khả năng sáng tạo và trí tuệ cảm xúc.

• Tư duy độc lập và năng lực phản biện: Khả năng phân tích thông tin, đánh giá vấn đề và đưa ra ý kiến riêng.
• Sự tò mò: Luôn tìm tòi, khám phá những điều mới mẻ và đặt câu hỏi về những điều mình chưa biết.
• Sáng tạo: Khả năng tạo ra những ý tưởng mới và giải pháp độc đáo.
• Trí tuệ cảm xúc: Khả năng thấu hiểu và đồng cảm với người khác.

Doanh nghiệp cần phải bắt đầu xây dựng “AI Engine” cho mình. Điều này có nghĩa là đầu tư vào công nghệ AI, đào tạo nhân viên và tích hợp AI vào các quy trình kinh doanh. Theo thống kê, việc ứng dụng AI có thể giúp doanh nghiệp tăng trưởng doanh thu 30% và cắt giảm chi phí 20%.

Mặc dù AI có rất nhiều ưu điểm, nhưng nó vẫn có những hạn chế nhất định. Dưới đây là ba điều mà AI chưa thể làm tốt bằng con người:

1. Sự tò mò: AI có thể thu thập và phân tích dữ liệu, nhưng nó không thể tự đặt câu hỏi hoặc tìm kiếm những thông tin mà nó không được lập trình để tìm kiếm.
2. Sáng tạo: AI có thể bắt chước phong cách của một nghệ sĩ hoặc nhà văn, nhưng nó không thể tạo ra những tác phẩm nghệ thuật hoặc văn học thực sự độc đáo.
3. Trí tuệ cảm xúc: AI có thể nhận diện cảm xúc của con người, nhưng nó không thể thực sự cảm nhận hoặc thấu hiểu những cảm xúc đó.

Việc đào tạo nguồn nhân lực cũng cần có sự thay đổi để phù hợp với kỷ nguyên AI. Thay vì chỉ tập trung vào các kỹ năng cứng, các chương trình đào tạo cần phải chú trọng hơn đến việc phát triển các kỹ năng mềm và khả năng thích ứng với công nghệ mới. Ví dụ, tại FPT, mỗi nhân viên đều phải học AI in Office (các ứng dụng AI trong công việc văn phòng) và cách sử dụng AI Engine. Những nhân viên ưu tú còn được đào tạo để tạo ra AI Engine.

AI đang thay đổi thế giới và tạo ra những cơ hội và thách thức mới cho doanh nghiệp và người lao động. Để tận dụng tối đa lợi ích của AI, chúng ta cần phải thay đổi tư duy, nâng cao kỹ năng và hành động ngay từ bây giờ. Hãy coi AI như một “digital employee”, một cánh tay nối dài của trí tuệ con người, và sử dụng nó để nâng cao hiệu quả và tạo ra những giá trị mới.

“Chưa bao giờ Trí Tuệ Nhân Tạo cướp việc của chúng ta, mà chỉ những người biết sử dụng Trí Tuệ Nhân Tạo sẽ lấy mất việc của chúng ta.”