Có mặt ở Thủ đô đã ngót bảy chục năm, bánh cuốn Bà Hoành trở thành món ăn quen thuộc của nhiều người Hà Nội. Một món ăn giản dị mà mê hoặc biết bao thực khách mỗi khi đặt chân tới.

Từ sáng sớm đến nửa đêm, cửa hàng bánh cuốn mang thương hiệu này lúc nào cũng tấp nập khách ra vào, người ta đến đây để thưởng thức thứ hương vị bánh cuốn khác biệt mà không nơi nào khác có được. Đây cũng chính là niềm tự hào của đại gia đình bà Lý Thị Hồng – những người đã bỏ ra rất nhiều công sức và tâm huyết để gìn giữ, phát triển một nét văn hóa ẩm thực Hà thành qua nhiều thế hệ.

Lập nghiệp từ gánh hàng rong

Cách đây mấy chục năm, kinh tế mọi nhà lúc đó còn khó khăn nên việc ra hàng ăn luôn là điều xa xỉ. Lúc đó, trẻ nhỏ thường reo lên mỗi khi nghe tiếng rao: “Ai bánh cuốn nào” của mấy cô hàng bánh cuốn Thanh Trì chở thúng bánh trên chiếc xe đạp cũ kỹ. Sau khi cầm bơ gạo mẹ đưa ra đổi bánh, đứa nào cũng háo hức nhìn cô bán hàng bóc tách từng lá bánh mỏng tang khỏi lớp bánh dày, bánh mịn màng, trong có điểm xuyết chút mộc nhĩ trông rất cuốn hút.

Bánh cuốn Hà Nội trong những cuốn sách về ẩm thực xưa là bánh cuốn Thanh Trì. Bánh tráng mỏng tang, lớp xếp lớp như những nếp ly may vải đều đặn. Tuy không cao sang, cầu kỳ, món bánh cuốn bình dị dần trở nên thân quen đối với mọi đối tượng thực khách, từ sang trọng cho đến bình dân, góp phần làm đẹp thêm bức tranh văn hóa ẩm thực Hà Nội.

Bà Nguyễn Thị Hồng và chồng là ông Nguyễn Văn Hoành cùng sinh năm 1926, quê ở phường Thanh Trì (Hoàng Mai, Hà Nội) nơi có món bánh cuốn Thanh Trì nổi tiếng. Sau khi lấy ông Hoành, bà Hồng đã học được bí quyết làm bánh cuốn từ mẹ chồng. Bắt đầu là những thúng bánh cuốn mà bà Hồng thường gánh trên vai để đến bán ở lề đường trên phố Tô Hiến Thành, khi có nhiều khách quen đến thưởng thức, bà Hồng đã quyết định thuê một cửa hàng nhỏ ở số 37, phố Tô Hiến Thành để tiện bán hàng. Đó là cơ sở đầu tiên để bà xây dựng thương hiệu bánh cuốn nổi tiếng như ngày hôm nay. Khi cửa hàng bánh cuốn tấp nập khách ra vào, có những lúc phải kê bàn ra cả ngoài vỉa hè để có chỗ cho khách ngồi; bà Hồng lại bàn với chồng chuyển sang cửa hàng rộng hơn ở số 66 phố Tô Hiến Thành lấy tên là “Bánh cuốn bà Hoành” để tiếp tục buôn bán. Từ đó, thương hiệu ẩm thực món bánh cuốn bà Hoành ngày càng nổi tiếng và được nhiều người đến thưởng thức.

Để xây dựng được thương hiệu bánh cuốn nổi tiếng như ngày hôm nay, vợ chồng bà Hồng đã rất dày công nghiên cứu để có hương vị đặc biệt hơn so với những cửa hàng bánh cuốn khác. Từ nguyên liệu làm đến cách pha chế nước chấm, bà đã rất kỳ công để xây dựng nên một công thức mà để lại ấn tượng cho khách hàng đến thưởng thức. Trước đây, nhà hàng bán trên vỉa hè, bà thường chuẩn bị những cái mẹt nhỏ xinh xắn, cho bánh, chả, nước chấm đặt trên lá chuối xanh mướt, trông rất đẹp mắt. Giờ đây quán đã mở rộng, đặt bàn ghế đẹp đẽ nên chẳng còn cái nếp bày biện như xưa.

Bà Hoành cũng cho biết thêm: “Đặc trưng của bánh cuốn là tráng bánh không mỏng quá, cũng không dày quá, dai tự nhiên, thơm mùi gạo mà không có vị chua do tráng theo kiểu thủ công truyền thống. Chả ăn kèm không quá ngấy, ăn có vị giòn và thơm. Ngoài ra còn có sẵn vài đĩa cà cuống đã hấp chín để phục vụ những ai muốn được thưởng thức bánh cuốn với hương vị cà cuống của Hà Nội xưa”.

Truyền nghề cho con dâu

Gia đình bà Hồng có tất cả 10 người con, trong đó có 9 người làm việc trong các cơ quan của Nhà nước, chỉ còn người con trai út cùng người con dâu kế nghiệp nghề bánh cuốn gia truyền của gia đình. Bà Hoành chia sẻ: “Gia đình tôi ngày trước cũng không phải là gia đình khá giả, cuộc sống tuy vất vả nhưng chúng tôi chăm chỉ lao động và luôn khuyên bảo con cái phải học hành để chọn cho mình một con đường, một cái nghề tốt nhất”. Khi các con còn đi học, vợ chồng bà không hướng cho con cái theo nghề nào cả mà để tự các con tự lựa chọn tương lai của mình. Đến thời điểm này, thấy các con đều thành đạt cả, vợ chồng bà cảm thấy mãn nguyện.

Chị Nguyễn Thị Dung, con dâu út của bà Hồng là người đang tiếp quản cửa hàng bánh cuốn Bà Hoành số 66 Tô Hiến Thành. Trước đây, chị đã từng học quản trị kinh doanh ở một trường đại học tại Hà Nội. Biết con dâu có kinh nghiệm quản lí nên bà Hồng đã giao lại cửa hàng cho chị. Đối với chị, người cho mình nhiều cảm hứng để gắn bó với nghề như ngày hôm nay chính là người mẹ chồng cần cù, chăm chỉ, không ngại khó, ngại khổ. Chị Dung nhớ lại: “Mẹ thường dậy rất sớm chuẩn bị các nguyên liệu để khi trời sáng, khách hàng có thể thưởng thức mà không phải chờ đợi. Bà cũng luôn tìm cách pha chế làm sao cho hương vị nước chấm đậm đà, thơm ngon hơn. Khi tôi về làm dâu, bắt đầu vào nghề, mẹ hướng dẫn cách chọn nguyên liệu, chế biến và pha nước chấm theo công thức mà bố mẹ đã từng dày công nghiên cứu. Cho đến nay, những cách chế biến đó vẫn được giữ nguyên”.

Với mong muốn giữ gìn và phát triển thương hiệu bánh cuốn của gia đình, mấy năm gần đây chị Dung đã thuê lại 4 cửa hàng sát cửa hàng 66 Tô Hiến Thành để mở rộng công việc kinh doanh và có đủ chỗ đáp ứng những lúc đông khách. Chị Dung cũng đảm bảo rằng, món bánh cuốn Bà Hoành từ trước tới nay không dùng bất cứ một loại hóa chất nào, an toàn tuyệt đối cho khách hàng khi đến thưởng thức. Đó cũng chính là lời bảo ban của người bố chồng khi chị Dung khi đến với nghề: “Chất lượng vẫn là quan trọng nhất, các con đừng vì lợi nhuận mà làm mất thương hiệu của món bánh cuốn gia truyền”. Chị cũng thừa nhận rằng: “Thành công như ngày hôm nay mà tôi có được là nhờ học hỏi tính kiên trì nhẫn nại của mẹ chồng, và cũng như lời căn dặn của người cha đối với con cái của mình”.

Với vai trò là một người mẹ trong gia đình, chị luôn ghi nhớ những lời răn dạy từ đấng sinh thành. Trong thâm tâm, chị Dung ý thức được việc xây dựng tính độc lập cho các con từ rất sớm. Chị luôn khuyên bảo và hướng con cái học hành thật tốt, phải rèn luyện dần tính độc lập, không dựa dẫm ỷ lại vào bố mẹ. Vợ chồng chị chưa bao giờ định hướng cho con cái tiếp quản công việc kinh doanh của của gia đình. “Công việc ở cửa hàng rất bận rộn nhưng tôi luôn dành thời gian quan tâm các con mình. Tôi luôn định hướng cho con những mục tiêu tốt nhất nhằm hoàn thiện bản thân. Tôi cũng không ép, không vạch sẵn và cũng không bắt con làm theo điều gì mình đặt ra mà để bản thân các con tự lựa chọn đường đi dưới sự hướng dẫn, dìu dắt của của bố mẹ. Đối với công việc kinh doanh bánh cuốn, nếu các con muốn đi theo nghề gia truyền, gìn giữ và phát triển thương hiệu bánh cuốn thì quả là may mắn, nhưng nếu chúng chọn con đường khác thì chúng tôi cũng rất vui vẻ. Tôi biết, nếu bắt ép bọn trẻ làm những việc chúng không thích thì chúng khó mà thành công như mong muốn được”, chị Dung tâm sự.

Mặc dù thương hiệu bánh cuốn gia truyền của gia đình nổi tiếng ở Hà Thành, thế nhưng vợ chồng chị Dung chưa bao giờ lơi là việc làm hài lòng khách hàng. Anh chị luôn tâm niệm để có được như ngày hôm nay là kết quả của sự dày công mà ông bà – bố mẹ đã phải tìm hiểu nghiên cứu, hòa cái “hồn” mình vào đó. “Đối với bất kỳ một nghề nào mình mà không có tâm huyết thì không thể thành công được”, chị Dung luôn ghi nhớ những lời mẹ chồng đã dạy bảo khi đến với nghề. Và chị luôn tâm niệm: “Không đi thì không tới, thành công hôm qua là bắt đầu cho thành công của ngày mai, đỉnh cao hôm nay là bước tiến đến đỉnh cao ngày mai… Tất cả các kết quả vĩ đại đều xuất phát từ chỗ con người có ước mơ và hoài bão. Trong cuộc sống khi làm bất cứ việc gì cũng phải chấp nhận những khó khăn, gian khổ mà mình có thể gặp phải, vấn đề là bản thân phải có đủ nghị lực và ý chí để vượt qua khó khăn đó”.

Hồ Phúc