Một Tiến sỹ toán học khởi nghiệp ở độ tuổi ngoài 50 và phát triển doanh nghiệp đạt thành tích “Sao vàng Đất Việt” dường như là một sự khác biệt với số đông. Ẩn dưới điều khác biệt đó chính là khát khao được thực hiện quyền tự do làm giàu vì biết rằng “Kinh tế tư nhân mới là tương lai nền kinh tế thị trường của Việt Nam”. Doanh nhân Mai Huy Tân – Chủ tịch HĐQT Công ty CP thực phẩm Đức Việt, đã đưa sản phẩm xúc xích Đức Việt trở thành một thương hiệu nổi tiếng tại Việt nam.

Khởi nghiệp để được tự do làm giàu

Ít ai biết rằng trước khi là doanh nhân, ông chủ của thương hiệu xúc xích Đức Việt nổi tiếng Mai Huy Tân là một Tiến sỹ toán học. Điều đặc biệt hơn nữa là ông khởi nghiệp khi đã bước qua tuổi 50 (ông sinh năm 1949), sau gần 30 năm làm công chức nhà nước.

Năm 1988 là một thời điểm rất khắc nghiệt của giai đoạn đầu thời kỳ đổi mới. Tại cơ quan tôi công tác, Bộ cắt bớt một nửa quỹ lương, nên cơ quan phải tự làm kế hoạch 3 để lo lương cho một nửa số cán bộ còn lại. Với ý thức tự trọng của một nhà khoa học và tâm đắc với lời kêu gọi “hãy tự cứu mình trước khi trời cứu” của Tổng bí thư Nguyễn Văn Linh, tôi tự nguyện xung phong vào số phải tự lo lương bằng các hoạt động khác, đương nhiên là “phi toán học”.

Hoạt động đầu tiên của tôi là dịch thuật và xuất bản sách. Nhờ các kiến thức và khả năng ngoại ngữ nên những cuốn sách đầu tiên về marketing, kinh tế thị trường hay tin học đều bán chạy, mang lại doanh thu và lợi nhuận. Nhưng rồi Bộ Năng lượng cũng không còn tồn tại nữa khi sáp nhập với các bộ khác thành Bộ Công nghiệp. Tôi lại phải tự tìm lấy chỗ đứng của mình khi cùng với một số bạn bè trí thức học ở Đức về tự lập ra Trung tâm giao lưu Việt – Đức về văn hóa, ngôn ngữ và công nghệ (ZKST). Trung tâm này đã chủ động thiết lập quan hệ với Đại sứ quán CHLB Đức, Viện Goethe ở Munich, Viện Max Planck và nhiều tổ chức khoa học, trường đại học của Đức, qua đó đã triển khai được nhiều hoạt động giao lưu văn hóa khoa học mà không cần lệ thuộc vào nguồn ngân sách nhỏ bé của cơ chế xin – cho.

Dần dần mạng lưới quốc tế mà tôi kiên trì từng bước xây dựng đã dẫn tôi tới một nghề mới: tư vấn đầu tư cho các công ty của Đức ở Việt Nam (Mercedes Benz: công nghiệp ô tô, FER: công nghiệp phụ trợ, PETKUS: công nghiệp xử lý hạt giống và xử lý nước thải…). Quá trình tư vấn đầu tư, cũng là quá trình học hỏi kinh nghiệm phong phú của các nhà quản lý Đức, đã dẫn tôi tới một nghề mới: nghề kinh doanh và tự mình trở thành doanh nhân.

Với động lực ấy, năm 2000, Tiến sỹ Mai Huy Tân quyết định rời bỏ công chức để bắt đầu khởi nghiệp kinh doanh. Cũng giống như nhiều người khác, ông nghĩ đến việc làm một cái gì để bán. Xuất phát từ suy nghĩ “Đời người ai cũng phải ăn, phải uống và phải chết”, trong đó nhu cầu “phải ăn” là thường xuyên, ông quyết định sản xuất thực phẩm ăn uống. Vốn dân học ở Đức về, ông quyết định chọn xúc xích Đức làm sản phẩm kinh doanh cùng với anh bạn người Đức.

Khi được hỏi tại sao ở lứa tuổi ấy, khi đã có cả công thành, danh toại, học vị cao, động lực ở đâu mà ông lại quyết định bứt ra ngoài làm chủ, ông chia sẻ: “30 năm làm nhà nước quá lâu, nhiều ý tưởng của mình có mà rất khó thực hiện. Ẩn sâu ở dưới là hoài bão được tự do kinh doanh, làm giàu mà ở cái thời điểm 30 tuổi, tôi không dám mơ ước. Động lực ấy lớn hơn là tiền bạc”.

Xuất phát từ chân lý đơn giản, giá bán phải cao hơn giá thành, ông bắt tay vào lập kế hoạch đầu tư – kinh doanh với tính toán giá thành và chi phí sản xuất ở mức độ chính xác cao nhất có thể. Tiếp đến là một câu hỏi quan trọng: “Bán cho ai?” được đặt ra. Sau khi làm nghiên cứu thị trường, ông rút ra kết luận “Phải bán cho những người đã từng ăn xúc xích Đức”. Kết quả khảo sát cho biết nhóm khách hàng tiềm năng nhất là 20.000 người Việt Nam sống ở Hà Nội đã từng sống tại Đức, đã từng có thời gian ăn xúc xích Đức. Ông đưa ra đáp án mỗi người trong nhóm này ăn 1 kg xúc xích/1 năm là khả thi, nên lên kế hoạch mở công ty với công suất 20 tấn xúc xích/1 năm.

Mục tiêu đã rõ ràng, ông phân công nhiệm vụ: người bạn Đức lo máy móc, đưa chuyên gia làm xúc xích sang Việt Nam, còn mình lo phần việc ở Hà Nội là thuê xưởng và chuẩn bị sản xuất. Sau 8 tuần lễ với một núi công việc, xưởng của ông đã cho ra lò mẻ xúc xích đầu tiên từ 2 con lợn. Đây là tốc độ làm việc đáng kinh ngạc mà báo chí Đức khi đưa tin về sự kiện này cũng phải thừa nhận.

Buổi giới thiệu sản phẩm tại sân một biệt thự, nơi có văn phòng AHK (Phòng công nghiệp và thương mại Đức), có đại sứ Đức và hơn 200 khách mời tham gia thành công tốt đẹp.  Mọi người ăn đều khen ngon. Phần lớn trong số họ đặt mua luôn. Đơn đặt hàng cho tuần tới được bảo đảm, nhưng tiếp theo thì thế nào là bài toán nan giải tiếp theo.

Khai phá thị trường

Đứng trước thực tế xúc xích là thực phẩm đồ ăn, không bảo quản được lâu và siêu thị từ chối bán xúc xích chưa có thương hiệu, nên khâu bán hàng lúc đó là cấp bách nhất. Ông đã đưa ra những cách tiếp thị khởi đầu sáng tạo và nhờ đó thương hiệu xúc xích Đức Việt được phổ biến rộng rãi, đến nay trở thành sản phẩm xúc xích chiếm thị phần số 1 tại Hà Nội hiện nay:

– Tặng cho người ăn miễn phí ở quán bia: Đích thân tiến sĩ Toán học ngày nào mặc đồng phục nhân viên tiếp thị mời ăn thử xúc xích ở các quán bia. Họ ăn thấy ngon và hỏi mua thì được hướng dẫn hãy đến siêu thị hỏi. Liên tục trong nhiều ngày, các siêu thị đã từ chối nhận hàng bị các “thượng đế” hỏi nơi đặt xúc xích Đức Việt để mua, đành phải gọi điện đến công ty ông để mua hàng.
 
– Đăng quảng cáo trên báo Nhi đồng và mua báo phát ở một số trường học kèm phát xúc xích miễn phí.  Xúc xích Đức Việt được các em sinh tiểu học ưa chuộng và yêu cầu bố mẹ mua. Khách hàng lại tiếp tục đổ về siêu thị.
 
– Mở cửa hàng ở vị trí đông dân cư. Cửa hàng xúc xích đầu tiên ở số 22 phố Triệu Việt Vương đã thành công rực rỡ, sau 1 tháng đầu tiên bán được 1 tấn xúc xíchNhờ sự thành công của những chiến dịch bán hàng khởi đầu ấy, sản phẩm xúc xích Đức Việt dần dần từng bước mở rộng thị trường. Ông đúc kết: Xây dựng thị trường, hệ thống bán hàng, xây dựng thương hiệu là một quá trình dài, đầy gian khổ, đòi hỏi sự sáng tạo. Còn từ lý thuyết đến thực tiễn rất khác xa nhau.

Mạo hiểm có tính toán

Năm 2002, vào dịp Tết, ở cửa hàng tại 22 Triệu Việt Vương, khách hàng mua hàng xếp dài cả sang phố khác, thì một quyết định táo bạo của doanh nhân Mai Huy Tân được đưa ra. Ông quyết định xây dựng nhà máy sản xuất có quy mô 1000 tấn xúc xích/năm, gấp 50 lần so với công suất dự kiến ban đầu của xưởng cũ. Để thực hiện quyết định táo bạo này, ông đã bán căn nhà ở phố Huế và vay thêm tiền ngân hàng mở nhà máy mới. Ông tâm sự đó là quyết định mạo hiểm nhưng có tính toán nên ông không cảm thấy sợ hãi.

Nhà máy sản xuất mới được xây dựng ở Hưng Yên trên khuôn viên có tổng diện tích 36.000 m2. Tốc độ xây dựng nhanh đáng kinh ngạc như xưởng sản xuất đầu tiên. Sau Tết năm 2004, nhà máy được khai trương. Ông dự kiến khoảng 3 năm mới đạt điểm hòa vốn, và hết năm 2008, công ty Đức Việt đã trả hết cả gốc lẫn lãi cho ngân hàng. Điều ông tự hào Đức Việt là một trong những công ty hiếm hoi ở Việt Nam hiện nay không còn phải vay vốn ngân hàng mà đứng vững và phát triển chỉ nhờ vốn của chủ sở hữu.

Sau 13 năm kinh doanh, đến nay sản phẩm xúc xích Đức Việt đã khẳng định được chỗ đứng vững chắc trên thị trường: Trong nhiều năm liên tục tăng trưởng tăng 3 con số, đoạt giải thưởng Sao vàng đất Việt, hàng Việt Nam chất lượng cao và trong top FAST 500 của 500 doanh nghiệp tư nhân Việt Nam tăng trưởng nhanh nhất (2010)…

 Bí quyết thành công

Tuy rất thành công, nhưng rủi ro cũng là điều không tránh khỏi và có thể đến bất ngờ: Hè năm 2010, Đức Việt cho gần 400 cán bộ nhân viên đi nghỉ mát, khi trở về thì xảy ra hỏa hoạn cháy một góc nhà máy, thiệt hại lớn về vật chất. Trong cái rủi luôn tiềm ẩn vận hội mới: sau vụ hỏa hoạn, việc cải tạo nhà máy được tiến hành nhằm nâng cao công suất. Cuối năm 2013, công ty Đức Việt mỗi ngày sản xuất 20 tấn xúc xích, bằng sản lượng của cả năm đầu tiên.

Đến nay với gần 14 năm kinh doanh trên thương trường, doanh nhân Mai Huy Tân đã đúc rút được một số bí quyết thành công, có thể là bài học, cẩm nang cho nhiều người khi khởi nghiệp:

– Chất lượng sản phẩm đặt lên hàng đầu: Kinh doanh ngành thực phẩm, ngay từ đầu Đức Việt đã đặt ra và giữ vững tiêu chí “an toàn vì sức khỏe và tuổi thọ con người”. Hiện nay, sản phẩm xúc xích Đức Việt được chế biến trên một quy trình quản lý an toàn thực phẩm, viết tắt là HACCP được CHLB Đức và Vương Quốc Anh thẩm định và cấp chứng chỉ, với nguồn nguyên liệu là thịt lợn nhập từ Mỹ, Canada, Đan Mạch. Các loại gia vị, cũng như nguyên liệu để hun khói xúc xích là mùn cưa nhập từ Đức để đảm bảo hương vị giống với xúc xích của người Đức.
 
– Xây dựng thương hiệu: Xác định chất lượng và an toàn là nền tảng cho thương hiệu, Đức Việt đã chọn slogan “Thực phẩm Đức Việt – Vừa ngon, vừa lành” để truyền tải thông điệp về một sản phẩm chất lượng cao vì hạn chế tối đa nguy cơ “Mọi bệnh tật đều vào bằng miệng” cho người tiêu dùng.
 
– Dám chấp nhận mạo hiểm có tính toán: Là chủ doanh nghiệp, TS Mai Huy Tân cho rằng, để thành công thì người chủ phải là người dám chấp nhận mạo hiểm nhưng có tính toán. Ông tâm sự: Tôi khởi nghiệp khi đã hơn 50 tuổi nên chỉ thành lập công ty khi thấy khả năng thành công lớn hơn 50%, vì tuổi đã cao không còn thời gian để làm lại.

Chia sẻ về bí quyết thành công của mình, doanh nhân Mai Huy Tân cho biết: Mọi việc phải được tính toán kỹ lưỡng để có lợi ích nhất, phải rất nâng niu từng đồng tiền đầu tư thì tiền mới đẻ ra tiền. Ông nói thêm, nếu chỉ làm giàu, doanh nhân có thể không cần xây dựng thương hiệu, nhưng để xây dựng một doanh nghiệp lớn phát triển bền vững , đem lại lợi ích cho nhiều người thì thương hiệu là vấn đề rất quan trọng.